Turizmde yeni dünya düzeni kuruluyor

Melih Baş-Aydınlık

Bayram tatilinin uzatılması, tatile çıkma olanağı olan yurttaşların nereye gidecekleri konuşuluyor. Kesimdeki profesyoneller gelen yabancı ziyaretçi sayısındaki artışı ile övünüyor.

Basında kesim temsilcilerinin turizmde işlerin iyi olduğuna ilişkin açıklamalar ‘rekor’ başlıkları ile yer alıyor.

Örneğin Ekonomist dergisinin geçen haftaki sayısının kapak dosyası turizm yatırımlarıydı. Kamu yönetimi de Merkez Bankası’nın yedek akçesine el koyarken yanısıra turizme de, ‘Turizm Ajansı’na katkı payı adı altında ‘salma’ salan yasalar çıkarıyor. Şaka gibi! Türkiye’de turizm bu konularla konuşulurken biz başka bir gelişmeye dikkatinizi çekelim.

Son sözümüzü başta söyleyelim: Bir süreden beri MEP üçgeninde eşdeyişle askersel, ekonomik ve siyasal alanlarda yaşanmakta olan yeni bir dünya düzeni süreci turizmde de yaşanıyor.

Anlatalım. Ama önce kısa bir turizm tarihi bilgisi verelim

ARİSTOKRASİDEN KİTLESELLEŞMEYE TURİZM

Turizm dünyada Marco Polo bizde Evliya Çelebi’ye kadar dayanır. Keşif ve bilgi edinme dürtüsü ile başlayan seyahatler günümüzde dünya ekonomisinin üçüncü büyük hizmet kesimi düzeyine ulaşarak seyahat endüstrisine dönüştü.

1800’lü yıllarda aristokratların yapabildiği seyahatler, faşist Hitler Nazizmi’nin on milyonlarca insanın yitimine neden olan 2. Dünya Savaşı’ndan sonra kitleselleşti. Bugün yılda yaklaşık 1.3 milyar kişi seyahat ediyor.

AVRUPA MERKEZLİ TURİZMDE ASYA ATAĞI

Dünya seyahat pazarı 2. Dünya Savaşı ertesinden bu yana Avrupa merkezlidir. Avrupa merkezli seyahat endüstrisi pazarının iki büyük grubu vardır. Bunlardan biri Alman kökenli TUI, diğeri İngiliz kökenli Thomas Cook’tur.

Alman TUI, bir süre önce Rus milyarder Mordaşov’un, diğeri İngiliz Thomas Cook geçen hafta Çin’li Fosun Grubu’nun denetimine girdi.

Artık Alman TUI’nin yüzde 25’i Rus milyarder Mordaşov’a aittir. Mordaşov bu payı ile TUI’nin en büyük hissedarı olmanın yanı sıra yönetim ve denetim kurulundadır.

İngiliz Thomas Cook’ta yüzde 18 payı olan Çin’li Fosun Grubu Avrupa turizminin simgesi olan Fransız Club Med’i aldıktan sonra geçen hafta şirkete 840 milyon dolar koyarak paylarının büyük çoğunluğuna sahip olması konusunda anlaşmaya varıldı.

PEKİ BU EL DEĞİŞTİRMELER NE ANLAMA GELİYOR?

Peki Alman TUI’nin Rus Mordaşov, İngiliz Thomas Cook’un Çin’li Fosun’un denetimine girmesi ne anlama geliyor? Bu basit bir şirket paylarının el değiştirme olayı değil, bunun ötesinde anlamı, önemi ve sonuçları olacak bir gelişmedir.

Bu, bir süreden beri MEP üçgeninde yaşanmakta olan yeni bir dünya düzeni sürecinin turizmdeki yansımasıdır.

Günümüzde hâlâ Avrupa merkezli olan dünya turizmi hızla Asya merkezli olmaya giden bir sürece girmişken TUI’nin Rus, Thomas Cook’un Çin’li olması seyahat kesimi için bir dönüm noktasıdır. Turizmde yeni dünya düzeninin sözden uygulamaya geçmektedir.

TÜRKİYE AKTÖR OLACAK MI?

Türkiye dünya turizminde figüran değil aktör olacaksa, ki sahip olduğu gizilgücü, edindiği deneyim ve sağladığı birikimle buna hakkı ve gücü de vardır.

Bu gücü kullanmak ise kişisel ve duygusal değil kurumsal ilişkileri gerektiriyor. Eşdeyişle ıncık cıncık işler yerine dünyadaki gelişmeleri izlemek, içine girilen yeni dünya düzeni sürecinin ülkemize ve turizme yansımalarını anlayıp ona göre siyasalar belirlemek gerekiyor.

Burada temel görev kamu yönetimi adına bakanlığa düşüyorsa da sektör kuruluşlarının görevlerini yaptığı söylenemez.

Turizm kesimi son iki yılın en parlak kesimi ama oda fiyatları ve odabaşına gelir ve de doluluk oranları 2014 düzeyinde bile değil!

Marka sayımız yetersiz vb. Neyse, Türkiye’deki durumu başka bir yazıya bırakalım.

SONSÖZ

Yineleyelim, Alman TUI’nin Rus Mordaşov, 187 yıllık İngiliz Thomas Cook’un Çin’li Fosun’un denetimine girmesi basit bir şirket payları devri değildir. Bu içine girilen yeni bir dünya düzeninin turizmdeki yansımasıdır.