Doğal ve kültürel zenginlikleri her yıl binlerce turisti ağırlayan Van’da bu yıl hem yurt içi hem de yurt dışından gelen ziyaretçi sayısında gözle görülür bir azalma yaşandı. Belli başlı sorun ve ani gelişmelerden dolayı turizmde son on yılın en kötü yaz sezonunu yaşayan Van, sezonu büyük bir kayıp ile kapatma yolunda ilerliyor. İranlılar’ın geçtiğimiz yıllara oranla daha az geldiği 2025 yılı içerisinde yerli turistte de beklediği hareketliliği yakalamayan Van geçtiğimiz yıllara kıyasla neredeyse sessiz bir sezon geçirdi.

Geçtiğimiz yıllarda yer bulmanın imkânsız olduğu Van’daki oteller yıl boyunca tam doluluğu neredeyse hiç görmezken kültür turları çok düşük seviyelerde kaldı. Öte yandan İranlı turistlerin geçmiş yıllarda kentin tüm aylarda yaşattığı yoğunluk bu yıl sadece Ağustos ayında görülürken yazın bitmesi ile birlikte de erken sona erdi.

SEZON KAYBININ BİRÇOK SEBEBİ VAR!

İran’daki politika, kentteki pahalılık, ulaşım sorunları, plansız organizasyonlar ve tanıtım eksikliği gibi sebepler turistlerin ilgisini çekememesinde büyük rol oynarken, yaşanan sorunlardan dolayı 2025 yaz sezonu Van turizmi için kayıp bir sezon olarak kayıtlara geçti.

Yıl sonuna kadar uçuşların da gerçekleşmeyeceği Van’da sezon adeta erkenden kapanırken konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan sektör temsilcileri, Van’da turizm hareketliliğinin beklenenden çok daha düşük olduğunu belirterek, acilen çözümlerin hayata geçirilmesi gerektiğini dile getirdi.

SEKTÖR TEMSİLCİLERİ YAŞANAN KAYBI DEĞERLENDİRDİ

Gagik Tour Yönetim Kurulu Başkanı Engin Pişkin, Van’ın bu yılki yaz sezonunu değerlendirerek, “Van’da bu yıl maalesef son 10 yılın en kötü sezonunu yaşadık. Pandemi sonrası bile turizmde toparlanma vardı, en azından bir hareketlilik vardı. Ancak bu sene ulaşım sorunları ciddi şekilde etkiledi.

Ocak ayından itibaren gözlemlerimiz bunu gösteriyordu. Örneğin Tatvan Ekspresi doğru şekilde kullanılamadı. Kış turları zaten kötü başladı, ciddi bir tanıtım yapılmadı. Bunun sonucunda Doğu Ekspresi gibi bir pozitif katkı sağlayamadı. Sektör temsilcileri de sürecin dışında kaldı ve amaçlanan etki oluşmadı” dedi.

PİŞKİN: VAN SADECE İRANLI TURİST ÇEKİYOR, YURT İÇİ VE YURT DIŞINDAN VAN’A TURİST UĞRAMIYOR!

Pişkin, Van’ı ziyaret eden turist profili hakkında konuşarak, “Yabancı turistler açısından durum sınırlıydı. Yurt dışından gelenler ağırlıklı olarak İranlı turistlerdi ve bunlar kendi organizasyonlarını yapıyor; ajantaları kullanmadan geliyorlar ve çoğu zaman legal yolları tercih etmiyorlar. Avrupalı turistler ise çok sınırlıydı, birkaç grup şeklinde ziyaret gerçekleşti.

Yerli turistlerde ise uçak fiyatları, Van’ın tanıtım eksiklikleri ve Urartu’nun yeterince anlatılamaması, burayı tur programlarına eklemelerini engelledi. Sürekli farkındalık yaratılması gerekiyor. Mardin ve Diyarbakır örneğinde olduğu gibi, iyi bir tanıtım ve ulaşım avantajı turist çekmede önemli rol oynuyor” diye aktardı.

“KÜLTÜREL ROTALARA İHTİYAÇ VAR”

Pişkin, Van turizminin gelişmesi için kültürel rotaların oluşturulması gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi: “Örnek vermek gerekirse, 2021 yılında Zap Destinasyonu adıyla yeni bir kültürel rota oluşturduk ve Türkiye’deki tüm acentelere paylaştık. Ancak bugün Hakkari’ye gelen kültür turları neredeyse Van’a yönelmeye başladı.

Van’da farklı acentelerin gelerek tur programlarına katılması başarı olarak değerlendirilebilir. Bugün Eylül ve Ekim turları Muş üzerinden Van’a geliyor ve bir gece konaklayıp Hakkari’ye geçiyorlar. Turist çekmek için işin ehli, alanı bilen insanların etkin olması gerekiyor; hem sivil toplum örgütlerinin hem de kamunun bu süreçte daha aktif olması şart.”

TURİZMCİLERİN 2026'DAN BEKLENTİSİ NE?

2026 yılı için beklentilerini sıralayan Pişkin, “Pozitif beklentilerim var, ancak bazı adımlar atılması gerekiyor. Van eski kültürel dokusunu ayağa kaldırıyor; Tuşba bölgesi ve kuzey-güney kültür rotalarının oluşturulması, konaklama gün sayısının artırılması ve Hoşap Kalesi çevresinde Van evlerinden örnekler yapılarak kültür sokağı oluşturulması çok önemli.

Örneğin Akdamar Kilisesi gece turlarına açılabilseydi, grupların gezmesi pozitif etki yaratacaktı. Sektör, sivil toplum ve kamu el ele verirse, Van’da önemli değişimler ve farkındalık yaratacak etkiler görülebilir. Umarım 2026 yılında bunlar gerçekleşir” şeklinde konuştu.

BEYAZ: HAREKETLİLİK GEÇTİĞİMİZ YILLARIN ÇOK GERİSİNDE

Turizmci Murat Beyaz, Van’da geçen yıla kıyasla hareketliliğin ciddi şekilde azaldığını belirterek, “Gözlemlerimiz gösteriyor ki, Van’da turizmde geçtiğimiz senenin gerisindeyiz. Türkiye’de son zamanlarda açıklanan rakamlarla piyasa verileri birbirini tam olarak tutmuyor. Bunun çeşitli etkenleri var: Evlerde konaklayanlar, akraba ziyaretleri gibi farklı turistik hareketler söz konusu. Ancak sahadaki gözlemlerimiz, geçen yılki hareketliliğin bu yıl görülmediğini ortaya koyuyor” dedi.

TURİSTLER VAN’A GÜNÜBİRLİK GELİYOR

Van’a günübirlik gelen ve konaklama yapmayan ziyaretçi sayısında artış olduğunu dile getiren Beyaz, “Günübirlik gelenler çok göze çarpıyor. Özellikle hafta sonları çevre illerden günübirlik gelen ve konaklama yapmayan ziyaretçiler dikkat çekiyor. Konaklama yapan turistler açısından geçen senenin gerisinde kaldığımızı gözlemledim. Sahadan aldığımız birebir görüşmeler ve turizm piyasasındaki arkadaşlarımızla yaptığımız konuşmalar da, bu yıl doluluk oranlarının düşük olduğunu, tur sayılarının azaldığını doğruluyor” ifadelerini kullandı.

OTEL SAYISI ŞEHRİN POTANSİYELİNİN ÜZERİNE ÇIKMIŞ DURUMDA

Van’da yeni açılan otellerin yatırımlarının karşılığını alamadığını vurgulayan Beyaz, “Doluluk oranları halen iyi durumda değil. Birçok otel işletmesi açıldı, yatırımlar yapıldı; fakat bu yatırımların karşılığı alınamıyor. Otel sayısı şehrin potansiyelinin çok üzerine çıkmış durumda. Yatırımlar sevindirici olsa da, planlı ve fizibilite çalışmasına dayalı olmadan yapılan yatırımlar kısa sürede sıradanlaşıyor. Bu durum hem şehir hem yatırımcı açısından olumsuz sonuçlar doğuruyor” diye aktardı.

TANITIM VE ORGANİZASYON EKSİKLİĞİ CİDDİ BİR SORUN

Beyaz, kentte tanıtım ve organizasyon eksikliğine dikkat çekerek şunları aktardı: “Tanıtım ve organizasyon eksikliği de ciddi bir sorun. Küçük çaplı yapılan tanıtımlar ya da organizasyonlar ses getiren türden değil. Kentin kültürel, sosyal ve turistik kimliği oluşturulmamış durumda. Hedef kitlemiz belirlenmediği için, turizm faaliyetleri yeterince etkili olamıyor. İranlı turistler geçmişte önemli bir kaynak olmuş, ancak bu çalışmaların üzerine yenilik eklenmedi. Turist profili ve dünya değişiyor; talepler değişiyor. Bu koşullar dikkate alınmadan yapılan tanıtımlar etkisiz kalıyor.”

POTANSİYEL BÜYÜK AMA…

Beyaz, Van’ın doğası, tarihi ve kültürüyle çok değerli bir şehir olduğunu belirterek, “Kesin olan bir şey var: Turist ancak tanıtım faaliyetleri ile gelir. Bilinirseniz gelinir, bilinmezseniz fark edilmezsiniz. Geçen hafta Amerikalı bir grup ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu turu yaptım; misafirler bölgenin tarihinden, kültüründen ve sosyal hayatından çok etkilendi. Ancak biz hâlâ kendimizi tanıtmayı başaramıyoruz.

Van, doğası, tarihi, kültürü ve coğrafyasıyla çok kıymetli bir şehir. Bu değeri bilen, liyakatli ve yetenekli kadrolarla yönetildiğinde, Türkiye’nin en çok turist çeken şehirlerinden biri olabiliriz. Yıllık milyonlarca turist hedefimiz olabilir; yeter ki Van’ı kendine dert edinen ve bu işin bilincinde insanlar çoğalsın” şeklinde konuştu.

ULAŞIM KENTİN EN BÜYÜK KÂBUSU OLDU!

Ulaşım sorunlarının turizmi olumsuz etkilediğini belirten Beyaz, “Ulaşım problemi her yıl yaşanıyor. Özellikle hava yolu ulaşımı yetersiz; insanlar Van’a rahat ulaşamıyor. Konaklama açısından bir sıkıntı olmasa da arz fazlası mevcut. Güvenlik konusunda ise Türkiye’de en güvenli şehirlerden biriyiz; ancak hâlâ güvenlik kaygısı algısı devam ediyor. Bu, şehrin ve yetkililerin iletişim eksikliğinden kaynaklanıyor” diye konuştu.

BEYAZ’DAN ÇAĞRI: ORTAK ÇALIŞMA ŞART

Beyaz, Van turizminin geliştirilmesi için yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve sektör temsilcilerinin ortak hareket etmesi gerektiğini vurgulayarak, “Kent bileşenlerinin uyumlu ve ortak hareket etmesi gerekiyor. Yerel yönetimler, resmi makamlar ve STK’lar farklı şeyler söyleyince işin içinden çıkılamıyor ve turizm hedeflerine ulaşamıyoruz.

Resmi makamlar tarafından belirlenmiş bir turist hedefimiz yok; dolayısıyla hem turist sayısı hem turizm geliri hedefi gerçekleştirilemiyor. Önümüzdeki yıllarda turizm piyasası muhtemelen yine krizlerle karşı karşıya kalacak. Van turizm sektörü dirençli, fakat desteklenmesi şart. Hükümet ve yerel yönetimlerden gerekli destek sağlanmalı; KDV, vergi veya SGK desteği gibi önlemlerle işletmeler ayakta tutulmalı” dedi.