Son global kriz, Türkiye’de belki de en az turizmi teğet geçti. Krizin baş gösterdiği 2008 yılından bu yana her yıl performansı daha da artan sektörde bu yıl hemen hemen tüm branşlarda adeta performans patlaması yaşanıyor. Son 10 yılda kongre turizminden spor turizmine, inanç turizminden kültür turizmine, kruvaziyer turizme kadar turizm yelpazesini de çeşitlendiren Türkiye, dünyayı kasıp kavuran krizden daha az etkilenmesini buna borçlu.
Ortadoğu ve Afrika ülkelerindeki karışıklıklar nedeniyle bu bölgeden Türkiye’ye kayan turistlerle bu performansı yakalayan sektörde, birçok sektöre göre yılı iki hanali bir büyüme ile kapatma beklentisi yüksek.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürü Cumhur Güven Taşbaşı, turizmi çeşitlendirmek üzere yaptıkları çalışmaların meyvelerini almaya başladıklarını önümüzdeki yıllarda tarihi, kültürel ve yerel turizmi destekleyen çalışmalar yaptıklarını belirtiyor.
Turizm sektörünün küresel krizlere rağmen gelişmeye devam ettiğine dikkat çeken Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) İkinci Başkanı Seçim Aydın, sektörün bu yıl 30 milyon turist ile 28 milyar dolar turizm geliri hedefini yakaladığını, hatta yıl sonunda ortaya çıkacak verilerde bu hedefin aşıldığını görebileceklerini söylüyor. Aydın, döviz kurlarındaki artışın Türkiye’nin turizm gelirini artıracağını vurguluyor.

Türkiye’ye gelen turistleri turizm çeşitlerine göre sınıflandırdığımız bu araştırmada turistlerin Türkiye’de oldukları dönemde başka turizm çeşitlerinden de yararlandığını vurgulamakta fayda var. Örneğin kongre turizmi için gelen bir turist, kültür turlarına da katılabiliyor. Araştırmamızın sonuçları turizmin karnesinin ‘pekiyi’lerle dolu olduğunu ortaya koydu. Araştırmamızdan ortaya çıkan sonuçları özetliyoruz:

Kültür turizmi
Son yıllarda hızlı bir gelişim gösteren kültür turizmi, Kapadokya’dan Mardin’e Türkiye’nin birçok bölgesine yönelik turların düzenlenmesiyle ivme kazandı. Geçmişte 2 milyon turistlik hacmi olan kültür turizminin bu yılki hacmi yerli ve yabancı toplamda 5 milyon turiste ulaştı.
ETS Tur Yurtiçi Operasyon Müdürü Suat Özbek, yabancı turistler için kültür turizminin ilk ayağının İstanbul olduğunu Anadolu’da da Kapadokya, Mardin, Çorum gibi tarihi bölgelerin ön plana çıktığını söylüyor.

Kıyı turizmi
Türkiye’nin turizmde ana eksenini oluşturan kıyı turizmi bu yıl en parlak yıllarından birini yaşadı. Antalya ve Ege bölgelerine gelen deniz-kum-güneş turisti sayısı 15 milyona ulaştı. Geçtiğimiz yıl bu sayı 13 milyon civarında idi.
Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Sururi Çorabatır, Antalya’nın bu yıl parlak bir sezon yaşandığını söylüyor.
Alanya’dan Kemer’e, Belek’ten Side ve Manavgat’a kadar otel dolulukları yüzde 100’leri aşarken beş yıldızlı tesislerde yer kalmaması dört yıldızlı tesislere yaradı. Üç yıldızlı tesislerin doluluk oranlarının da yüzde 50-60 seviyelerine ulaştığı belirtiliyor.

Golf turizmi
Türkiye’nin golf üssü olarak da bilinen Belek bölgesine gelen golf turisti sayısının 1 milyonu bulduğu, bölgedeki deluxe otellerin bu yıl yarattığı bereketin diğer bölgelere de yayıldığı belirtiliyor. Geçtiğimiz yıl bu sayı 800 bin civarındaydı.
Belek bölgesinde faaliyet gösteren Cornelia De Luxe Hotel Genel Müdürü Hakan Duran, parlak bir yıl geçirdiklerini, dolulukların yüksek sezonda yüzde 100’lere ulaştığını söylüyor. Calista Luxury Resort’un genel müdürü Ali Kızıldağ da, “Tatil için Türkiye’ye gelen turistlerin en varlıklı kesimi Belek’e geliyor. Bu yılın performansından memnunuz” diyor.
Bölgedeki artışta, İspanya, Portekiz, Güney Fransa gibi pahalı destinasyonları tercih eden turistlerin Türkiye’yi seçmesi etkili oldu.

Kruvaziyer turizm
Antalya’daki doluluk oranlarının yanı sıra Kuşadası, Bodrum ve Marmaris de bu yıl dolu bir sezon geçirdi. Kuşadası Otelciler ve Yatırımcılar Derneği (KODER) Başkanı Gürhan Hurda, Kuşadası’nın cruise gemileri sayesinde bu yıl canlılık yaşadığını ve yüzde 85 doluluk oranlarının yakalandığını söylüyor.
İstanbul’dan Kuşadası’na, Antalya’ya, Karadeniz limanlarına kadar Türkiye’ye kruvaziyer turizmle bu yıl yaklaşık 3 milyon turistin geldiği belirtiliyor.

Kongre turizmi
Kongre turizminde Türkiye’nin en önemli üssü olan İstanbul, son yıllarda kongre ve etkinlik turizminde önemli bir yol aldı. Kente bu yıl yaklaşık 3.5 milyon turistin kongre ve etkinlik turizmi için geldiği tahmin ediliyor. Diğer kentlerdeki etkinlikler de eklendiğinde bu sayının 5.5 milyona yaklaştığı da tahmin ediliyor.
Bu yılı 10 milyon turist ve 12 milyar dolar turizm geliri ile kapamayı planlayan İstanbul’un bu hedefine rahatça ulaşabileceği tahmin ediliyor.
Turistik Otelciler Yatırımcılar ve İşletmeciler Birliği (TUROB) Başkanı Timur Bayındır, kongre ve etkinlikler ile İstanbul otellerinin doluluk oranlarının bazı aylarda yüzde 100’lere ulaştığını söylüyor.
Bayındır, artık yüksek sezon, düşük sezon ayrımının da yavaş yavaş ortadan kalkmaya başladığını belirtiyor.

İnanç turizmi
Geçtiğimiz yıllarda inanç turizmi için yaklaşık 500 bin turist ağırlayan Türkiye, bu yıl ayinlerin de katkısıyla 1.2 milyon turist hedefini yakaladı. Her geçen yıl katlanarak artması beklenen inanç turizminde 2012 yılında 3 milyon turist sayısına ulaşılması hedefleniyor.
Sümela Manastırı’nda, Akdamar adasında gerçekleştirilen ayinler için ABD ve Avrupa’dan turistler geliyor. Dünyada yıllık 300 milyon kişiye hitap eden inanç turizminin yarattığı pazarın büyüklüğü ise yaklaşık 20 milyar dolarlara ulaşıyor. Türkiye bu pazardan olabildiğince küçük pay alırken, Hindistan, Suudi Arabistan ve Yunanistan gibi ülkeler inanç turizminden en çok payı alıyorlar.
İnanç turizmi konusunda en çok turist gönderen ülkeler ise Almanya, Kanada, Fransa, Yunanistan, Rusya, Gürcistan ve ABD gibi ülkeler oluyor.

Sağlık-Welness turizmi
Sağlık konusundaki yatırımları ve kaplıcaları ile dikkat çeken Türkiye, bu altyapısına rağmen sağlık-welness turizminden hak ettiği payı bir türlü alamıyor. Ancak Bu yıl Türkiye’ye sağlık-welness turizmi için yaklaşık 3.5 milyon kişinin geldiği belirtiliyor. Harcama oranının yüksek olması nedeniyle en çok gelir getiren turizm çeşitlerinden biri olarak dikkat çekiyor.

Kamp turizmi
Özellikle Avrupalı ve Rus futbol takımlarının Antalya’da kamp yapmaları Türkiye’nin bu alanda son yıllarda ciddi bir ivme kazanmasını sağladı. Geçmişte 600 takım Türkiye’ye gelirken son birkaç yılda bu rakam bin 500’e ulaştı. 250 milyon dolarlık bir turizm hacmi oluştu.

Üçüncü yaş turizmi
Bundan 10 yıl öncesinde Kasım-Nisan döneminde Türkiye’ye gelen turist sayısı 1 milyonu geçmezken 2005 yılında bu sayı 4.4 milyona, geçtiğimiz yıl ise 5.7 milyona ulaştı. Bu yıl bu rakamın 6.5 milyona ulaşması bekleniyor.

Kış turizmi
Türkiye kış turizminde planlanan atılımları bir türlü hayata geçiremedi. Erzurum’un uluslararası organizasyonlara ev sahipliği yapması bu alanda Türkiye’nin geçmiş yıllara göre daha çok tanınmasını sağladı. Erzurum’dan Sarıkamış’a, Uludağ’dan Kartalkaya’ya kadar kış turizminde 3 milyon turistlik bir potansiyele ulaşan Türkiye’nin önümüzdeki dönemde bu alanda yapılacak yatırımlarla daha da büyümesi bekleniyor.
Levent Gökmen / Ekonomist