Datça’da Knidosluların ilk yerleşim yeri… Burgaz Ören Yeri

Datça'nın merkezindeki Knidosluların ilk yerleşim yerindeki Burgaz Örenyeri 4 antik limanı, cadde ve sokaklarıyla şehir ve sur duvarlarıyla, bozulmamış sahil şeridiyle gezenleri cezbediyor.

Adil Çulhaoğlu 09/03/2021 16:37

Datça’da, Knidos denilince genelde merkeze 30 km uzaklıkta, Tekirburnundaki, Yazı köyünden itibaren 8 km'lik alana yayılan ören yeri biliniyor. Ancak, şehir merkezinde herkesin yürüdüğü, Sevgi Yolu'nun sonunda Villa Datça Sitesi'nin önünden   deniz kıyısına inilerek yürüyerek ulaşılabilen Burgaz Tepesi ve Düzlüğünde Knidosluların ilk yerleşim yeri bulunuyor.

Kıyı boyunca taşlık kumsalda yürürken çanak çömlek parçaları, kemer şeklinde yapı kalıntısı dikkat çeker. Sonra taşlık olan plajın kumsala dönüştüğü yerde, denizin içinde antik bir limanın duvar kalıntıları belirir. Eğer dalga yoksa limanın girişi çok daha belirgindir.

Knidosluların zeytinyağı, şarap, palamut. Keçiboynuzu ve diğer mallarını ihraç ettikleri Datça Yarımadası üzerindeki antik limanlarından biri karşıda görünür. Kuzeye doğru, kekik ve çiçeklerle bezeli tepeye ulaşan patika yolda, çukurlara rastlanır. Bunlar ürün depolarından birkaçı.

Düzlükte, telle çevrilerek koruma altına alınmış alanda toprak seviyesinin 2 metre altında ortaya çıkarılmış çeşitli yapı kalıntılarının temelleri, taş döşemeli caddeleri ve sokaklarıyla M.Ö.8.yy tarihlenen Knidosluların ilk yerleşim yeri burası.

Burgaz düzlüğü denilen 40 hektar civarındaki alanın iç kısımlarda bağcılık ve zeytincilik gibi tarıma dayalı yaşam izlerine rastlanmış. Knidos markalı amforaların üretildiği çanak çömlek imalathaneleri ile arkaik ve klasik dönem avlulu evlerin bulunduğu geometri düzende inşa edilmiş kent sağlam surlarla çevrili savunma sistemine sahip. Deniz kıyısında depolama, limanlardan çeşitli ürünler Knidos menşeli amforalarla beraber ihraç ediliyormuş. 

Tepenin etrafında kent surları   sapasağlam olan parçaları ayakta. Tepeden aşağıya doğru yüründüğünde, diğer limanlar denizde kendini gösterir. Önünüze çıkan plaj boyunca yerlerde seramik parçalarıyla beraber toprağa gömülü yuvarlak  antik depoların sayısı artar.

Kim bilir, Heykeltraş Praxitelles'in M.Ö 350-340 yıllarına tarihlenen heykellerini yaptığı Afrodit'in plaj burası. Efsaneye göre, sahilde arkadaşlarıyla yürüyüş yapan Praxitelles denize giren knidoslu kadınlar arasında tek çıplak olarak denize giren bir kadın görür ve heykelini yapmak ister. Bir suçtan dolayı, tapınakta ömür boyu çalışma cezasına çarptırılan kadının biri giyinik, biri çıplak olmak üzere 2 heykel yapılır. Giynik olanı Koslular alınca, çıplak olanı Knidoslulara kalır ve ünlenen Knidosluların Afrodit heykeli olur.

Domates tarlalarının deniz kenarında bittiği yerde yüz yıllardır dalgalara direnmiş ama artık dirençleri kırılmış ve açığa çıkmış depolardan birkaçı ve duvar kalıntıları her şeye rağmen ayakta duruyor.

Plajın bitiminde, liman mendirek kalıntısının olduğu yerde, telle çevrili küçük bir alan daha yer alır. Şarap işlikleri, burada  toprağa gömülü küpleriyle çok belirgin bir şekilde karşımıza çıkar.

Son yıllarda ara verilen kazıların yeniden başlatılmasıyla, Datça'nın Burgaz ören yerinde çalılıklar arasında kaybolmaya başlayan yapı kalıntıları görünür hale gelebilecek, ortaya çıkarılacak arkeoleojik buluntuların, Datça'nın kültür turizmine Tekir Burnundaki Knidos Örenyeri ile birlikte zenginlik katabileceğini düşünüyorum.