Suriye'de milyarlık Türk yatırımlarına kilit...

Güriş’in çimento fabrikaları faaliyetlerini durdurdu, Dedeman 3 otelin işletmesini bıraktı. Akteks’in 2, Türk işadamı Mehmet Salih’in 2 olmak üzere 4 başka fabrika da kapısına kilit astı. Bu ülkede 18 Türk yatırımı gözüküyor. Bunların değeri 1 milyar liranın üstünde.

Turizm Aktüel 31/12/2019 23:40

Suriye'de milyarlık Türk yatırımlarına kilit...

Dünya Gazetesi için yazan İbrahim Ekinci’nin haberine göre Suriye-Türkiye ilişkileri, siyasette oldukça gergin seyrediyor. Fakat işin bir de ekonomi boyutu var. Ekonomi boyutunun da iki tarafı; dış ticaret ve yatırımlar... Olaylar başladığından bu yana dış ticaret hızla geriliyor. Aylık ihracat rakamları 200 milyon dolar gibi yüksek rakamlardan 20-30 milyon dolarlara geriledi. İthalat rakamları da aylık ortalama 40 milyon dolar seviyesinden 4-6 milyon dolarlara...

Yatırımların durumu kritik. Hazine kayıtlarına göre Suriye'de 18 Türk firmasının yatırımı gözüküyor. Ancak bunların çoğunluğu küçük yatırımlar. Asıl büyük yatırımlar Güriş'in çimento yatırımları, Gaziantepli tekstilci Akteks'in iki fabrikası, yine Türk işadamı Mehmet Salih'in makarna fabrikaları ile Dedeman'ın 3 otel işletmesi yatırımlarıydı. Bu yatırımların tamamı tıkandı. Suriye’de yaşanan olaylar, ticaretin yanı sıra bu ülkedeki Türk yatırımlarını da olumsuz etkiledi.

Dedeman, 3 oteli bıraktı...

Otel zinciri Dedeman, Dedeman Aleppo, Dedeman Damascus, Dedeman Palmyra otellerinin işletmesini almıştı. Dedeman Latakia ile dördüncü işletmeyi almaya hazırlanıyordu. Siyasi gelişmeler şirketin yatırımlarını aksattı. Üç otelde işletme sözleşmesi iptal edildi. Dedeman, Suriye'den çıkmak zorunda kaldı. Dedeman Hotels & Resorts International CEO'su Tamer Yürükoğlu, Dedeman'la birlikte, Suriye'de ticaret yapan Türk ve yabancı diğer birçok firmanın kötü niyetli bir yaklaşıma maruz kaldığını söylemişti.

Suriye resmi haber ajansı SANA'da, Turizm Bakanlığı'nın, Dedeman şirketi ile arasındaki Şam ve Tedmur otelleriyle ilgili sözleşmeyi feshederek, şirketten 31 Ocak tarihine kadar gerekli işlemlerin yapılmasını istediğine ilişkin haberler çıktı. Grubun internet sitesinden Suriye otellerinin hepsi çıkarıldı. Grubun patronu Murat Dedeman, daha önce "Yasal yollarla hakkımızı arıyoruz. Ülkeye istikrar geldiği anda tekrar işimizin başına geçeriz" demişti.

Makarna fabrikasına saldırı...

Türk yatırımcı Mehmet Salih'in Azez ve Halep'de makarna fabrikası vardı. Mehmet Salih, bir süre önce yaptığı açıklamada, 45 kişi çalışan fabrikasına Esad güçleri tarafından iki kez kundaklama yapıldığını, 5 milyon doların üzerinde zararı olduğunu, üç aydır fabrikasına gidemediğini, sadece telefonla bilgi alabildiğini belirtmişti.

Fatura 1 milyarı buluyor...

Güriş, Akteks ve Mehmet Salih'in makarna fabrikaları, Dedeman'ın işletme yatırımları tahmini 800 milyon liralık yatırım anlamına geliyor. Toplam 18 Türk yatırımında değerin 1 milyar lira olduğu tahmin ediliyor. Bazı değerlendirmelerde rakamın 1 milyar doların (1.8 milyar TL) üzerinde olduğu belirtiliyor. Suriye'de Anadolu Grubu'na ait Coca-Cola İçecek'in dağıtım organizasyonu, Aslan Makine'ye ait bir deri makinesi fabrikası, Hateks'in tekstil tesisi bulunuyordu.

Üretim yatırımı dışında, ayrıca Emsaş, İzopoli, Mescioğlu Mühendislik, TPIC-TPAO, THY, Jet Turizm, Has Turizm, Özhan Turizm, Güney Turizm, Ortadoğu Alüminyum, Karpen, EAS Elektronik gibi Türk firmaları da ofisleriyle faaliyet gösteriyordu.

Bu ofislerin çoğu kapandı. Büyük projeler için ofis açan Emsaş, ofisini kapatarak işleri tatil etti. Rusya ve Türk cumhuriyetlerinde inşaat projeleriyle tanınan Emsaş, Suriye'de önemli inşaat, yatırım projeleri üzerinde çalışıyordu. Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Aslan, Suriye faaliyetlerini durdurduklarını söyledi. Aslan, "Şartlar değişti, ofisi kapattık. projeler üzerinde çalışıyorduk, kesinleşmiş işler olmamakla birlikte üzerinde çalıştığımız öemli projeler vardı. Ofisi kapatınca, kaldılar. Yakın zamanda dönmemiz söz konusu olmaz" dedi. Rönesans Holding'de bu ülke ile ilgili yatırım planlarını durdurdu.

Dış ticarette dramatik düşüş oldu...

Bu yılın ocak ayından bu yana aylık rakamlara bakıldığında çarpıcı bir düşüş trendi görülüyor, Ocakta 69.3 milyon dolar, şubatta 62.4 milyon dolar, izleyen aylarda 40 milyon dolarlı rakamlara geriliyor. Ağustos itibariyle 26.9 milyon dolar! 2011 yılında aylık rakamlar 100 milyon doların çok üzerindeydi. Temmuz 2011’de 190 milyon dolardı. İniş de o tarihten sonra başlıyor ve halen devam ediyor... Bu yıl en iyi ihtimalle 500 milyon dolar civarında gerçekleşecek ve yıllık bazda 2 milyar dolara yakınken 4’te 1 düzeyine inmiş olacak. İthalat tarafı daha dramatik. 2010 yılında bu ülkeden ithalat 452.5 milyon dolar üzeyindeydi.

Aylık ortalaması 40 milyon dolar. Şimdi aylık ithalat miktarı 4 - 6 milyon dolar arasında seyrediyor. Bu yılın ilk 7 ayı itibariyle toplam ithalat 48.3 milyon dolar düzeyinde. Dış ticaret tarafından bakıldığında Suriye’nin kaybı çok daha büyük. 2010 yılında Türkiye’nin Suriye’ye ihracatı 200 milyon doları bulmuyordu. Yaklaşık 10 kata çıktıktan sonra şimdi tekrar geriliyor!