İstanbul'un Avrupa Kültür Başkentliği bilançosu...

Yaşayan en büyük çağdaş bestecilerden Arvo Pärt’in, 2010 yılının Avrupa Kültür Başkenti İstanbul ve 2011 yılının Avrupa Kültür Başkenti Talinn’in ortak siparişi olan son eseri Adem’in Yakarışı’nın dünya prömiyeri İstanbul’da yapıldı. / İstanbul’da ilk kez Uluslararası Opera Festivali düzenlendi ve Yıldız Sarayı, Topkapı Sarayı, Rumeli Hisarı gibi İstanbul’un simge yapılarında müzikseverlerle buluştu. / İstanbul ve çevre coğrafyadaki müzikseverlerin çıplak gözle izlemeye hasret olduğu U2’nun konseri adeta hafızalara kazındı. 

Önümüzdeki yıllarda gelenekselleşmesi amaçlanan ve bu yıl 110’uncu doğum yıldönümünde, İstanbul’un yetiştirdiği udun en büyük ustalarından Yorgo Bacanos adına düzenlenen Yorgo Bacanos 1. Uluslararası İstanbul Ud Festivali, dünyanın önde gelen udilerini İstanbul’da buluşturarak müzikseverlere unutulmaz bir hafta yaşattı. / Türk Müzik Kültürü’nün Hafızası projesi ile Türk müzik sanatının yüzlerce yıllık birikiminin notayla kaydedilmiş devasa arşivi kamunun serbest kullanımına açıldı ve 62 bin 500’ü klasik, dini-tasavvufi ve mehter ve geri kalanı halk müziğine ait olmak üzere 70 binin üzerindeki eser, bilinen bütün versiyonlarıyla ve toplamda 250 bin sayfayı aşan dev bir arşiv halinde internet üzerinden hizmet vermek üzere bir araya getirilerek yerli ve yabancı sanat-bilim çevrelerinin istifadesine sunuldu. /

Türk asıllı ve Müslüman bir aileden gelmeyen ancak tesadüfler neticesi Osmanlı sarayına intisap ettikten sonra imparatorluğun kaderini etkileyecek önemde mevki kazanan bir kadının aşk, iktidar mücadelesi ve entrika sarmalında geçen hayat hikayesini konu alan uzun metraj sinema filmi, Mahpeyker: Kösem Sultan sinema perdesinde yerini aldı. / Türk – İslam mimarisinin en parlak ismi, İstanbul’u yeniden inşa eden, üzerinden beş asır geçmesine rağmen eserleri dimdik ayakta duran mimarbaşı Mimar Sinan’ın yaşadığı dönem gerek stüdyo ortamında, gerekse plato kurularak aslına uygun olarak inşa edilerek, Osmanlı’nın “Altın Çağ”ı kostümleriyle, mimarisiyle, kültürüyle ruhuna uygun olarak canlandırıldığı Sekiz ülke, sekiz yönetmen ve Sinan sinema filmi  izleyicisiyle buluştu. 

“İstanbul dans ediyor!” sloganıyla yola çıkan ve çağdaş dans dünyasının iki ünlü ismini, Akram Khan ve Sylvie Guillem’i İstanbullularla buluşturarak başlayan Dans Platform İstanbul projesi, Eylül ayında uluslararası bir eğitim, üretim ve festival etkinliği olan Ana Festival programı ile dans severlere unutulmaz günler yaşattı. / Nazım Hikmet’e ölümünün 47. yılında bir saygı, sevgi ve doğduğu topraklardan selam niteliğinde düzenlenen Haydarpaşa Garı’nda Bahar projesi, 3 - 6 Haziran tarihleri arasında İstanbul’un giriş kapısı Haydarpaşa Garı’nı büyük bir kültür-sanat merkezine dönüştürüldü. / 2008 yılında İstanbul’da başlayan, geçtiğimiz yıl kapılarını tüm Türkiye’ye açan, bu yıl ise Avrupa’yı kucaklayan Avrupa Üniversiteleri Tiyatro Şenliği “Yaşamak için tiyatro şart!” diyen 51 üniversite tiyatro grubu, İstanbul’un dört bir yanında “Yaşamak için tiyatro şart!” diyen İstanbul seyircisi için sahne aldı. /

52 dansçısından oluşan geniş bir kadroyla Devlet Opera ve Balesi’nin bugüne kadar gerçekleştirilen en büyük sahne prodüksiyonu olan çağdaş drama ve dans gösterisi Barbaros ilk sahne aldığı günden bugüne sanat çevrelerinde büyük ilgi topluyor. / Ağustos ayında başlatılan ve bugüne kadar sayıları 6 bini bulan farklı yaşlardan farklı mesleklerden “İstanbul için ben de varım!” diyen İstanbul 2010 Gönüllüleri, Avrupa Kültür Başkentliği sürecinde İstanbulluların daha etkin rol almalarını sağlamak amacıyla aktif olarak rol aldılar.  / İstanbulluların kültür hayatına etkin katılımını sağlayıp, Avrupalı yakın komşularıyla buluşturmayı amaçlayan İstanbul Avrupalı Kardeşleriyle Buluşuyor projesi, İstanbul’un 32 ilçesini Avrupalı ve komşu ülkelerin kültür sanat elçileriyle buluşturdu.

Adalar’dan, Zeytinburnu’na, İstanbul’un 32 farklı ilçesinde sanatın çeşitli disiplinlerinde yapılan yüzlerce etkinlik ile İstanbullular Avrupalı dostlarını tanıma fırsatı elde ederken, bu ilişkinin karşılıklı olması İstanbul kültürünün tanıtımında da önemli rol oynadı. / 2.500 okulla birlikte yürütülen 2010 Okullarda projesi kapsamında gerçekleştirilen ve “Değişiyorum farkında mısın?” konseptinden yola çıkarak hazırlanan İstanbul Çocuk ve Gençlik Sanat Bienali’nde gençler ve çocuklar ürettikleri her biri birbirinden farklı, ilginç ve yaratıcı çalışmaları toplumla paylaşırken, bir sanat etkinliğinde izleyici değil sanatçı olarak yer alma fırsatını yakaladılar. / Topkapı Sarayı Müzesi ve Moskova Kremlin Sarayı Müzesi işbirliği ile Osmanlı İmparatorluğu’nun sahip olduğu 600 yıllık tarihin yaklaşık 400 yılında yönetim merkezi olan Topkapı Sarayı, Moskova Kremlin Sarayı’nın seçkin eserlerini ağırladı.

Moskova Kremlin Sarayı Hazineleri Topkapı Sarayı’nda isimli sergi ile tüm İstanbullular, dünya tarihine yön veren kararların alındığı bu iki sarayın büyük buluşmasına şahit oldular. / Mart ayında Topkapı Sarayı’nda açılan Moskova Kremlin Sarayı Hazineleri Topkapı Sarayı’nda sergisinin ikinci ayağı olan ve İstanbul Topkapı Sarayı Osmanlı Sultanlarının Hazineleri sergisi İmparatorluğu’nun kalesi olan Moskova Kremlin Sarayı’nda sergilendi ve yoğun ilgi gördü. / Birçok Avrupa kentine kıyasla çok daha hızlı bir büyüme ve dönüşüm yaşayan İstanbul’un 100 yıllık kentsel ve tarihsel sürecini aktaran, bu süreç sonucunda oluşan durumunun gözler önüne serildiği ve kentin gelecek vizyonunun tartışıldığı İstanbul 1910-2010 Kent, Yapılı Çevre ve Mimarlık Kültürü sergisi ile tarihe ışık tutuldu. /

Yunanistan’dan Türkiye’ye ve Türkiye’den Yunanistan’a göç eden mübadiller ve onların 1. 2. ve 3. kuşak akrabaları için, karşılıklı göç ve öncesi kültürel ve folklorik yaşam öğelerini korumak, sergilemek ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla Türkiye’nin ilk göç temalı müzesi olan Mübadele Müzesi Çatalca’da kuruldu. / 17 senedir Ayasofya Müzesi’nin içinde bulunan 180 tonluk iskelenin son parçalarının sökümü, 1 yıldır süregelen kapsamlı restorasyon ve renovasyon çalışmalarının sonucunda tamamlanarak, Ayasofya’nın eşsiz güzelliği gözler önüne serildi. Böylece geçmiş dönemlerde kapatılmış olan kuzeydoğu pandantifindeki “Serafim”in yüzü gün yüzüne çıkarıldı. /

İstanbul’un Anadolu yakasındaki en önemli arkeolojik alanlardan biri olan ve kazı çalışmaları halen devam eden Küçükyalı ArkeoPark Projesi ile İstanbul’un ilk arkeoloji parkının oluşturulması için çalışmalar soluksuz devam ediyor. Arkeolojik alanın etrafında halkın kullanımına açık bir yeşil alan oluşturulması, tarihi alanın arkeolojik verilerini öne çıkaran kültür ve dinlence alanı olarak gezilmesi, çevresinde bilgi-danışma merkezi ve eğitim atölyeleri ile bir etkinlikler merkezi haline gelmesi hedeflendi. / İstanbul’un kültürel mirasının kalbi konumundaki Topkapı Sarayı, korunmasının yanı sıra yenilenerek çağdaş normlara taşınması ve ziyaretçilerin ilgisinin artırılması amacıyla altyapı çalışmaları yapıldı. /

Yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip kitap sanatlarından ahşap oymacılığa, sedef kakmadan antika restorasyonuna kadar İstanbul’da aktif olarak faaliyet gösteren geleneksel sanat ustalarının atölyelerinin tespiti, ustalık alanları, işlerinden örnekler ve faaliyet gösterdikleri adreslerin işaretlendiği harita ve web sitesinden oluşan İstanbul’un Ustaları projesi İstanbulluların ilgisini topladı. / Kültür tarihimize ışık tutan ve Müslüman İstanbul’a özgü bir gelenek olan mahya sanatı ve Osmanlı’nın toplumsal yapısını gözler önüne seren serpuşları derinlemesine inceleyen referans niteliğindeki Göklere Yazı Yazma Sanatı Mahya ve Osmanlı Serpuşları adlı iki kitap İstanbulluların beğenisine sunuldu. /

Hasköy eski Mayor Sinagogu’nda sanatçı Serge Spitzer tarafından gerçekleştirilen çağdaş sanat yerleştirmesi Molecular (Istanbul), Türkiye ve yurtdışından seçkin kültür-sanat insanlarını bir araya getirdi. / İstanbul’un, kültürlerarası diyalogda oynadığı rolün geliştirilmesi ve Avrupa ile Türkiye arasındaki sanatsal ve kültürel ilişkilerin güçlendirilerek sürdürülebilir bağlar kurulmasına katkıda bulunan Su Üstünde Avrupa İstanbul 2010 Şenliği 16 Avrupa ülkesinin sanatçılarını bir araya getirerek İstanbullulara keyifli anlar yaşattı. / İstanbul’un 40 semti, yazarların kendilerine özgü bakış açılarıyla yeniden 40 Semt 40 Yazar adlı kitapta yeniden yorumlanırken, İstanbul’un yakın tarihi de tanıklarının dilinden gözler önüne serildi. /

Edebiyat ile İstanbul arasındaki ilişkinin bir sosyal ve kültürel faaliyetler bütünü içinde yaşanılıp hissedilmesini ve edebiyat üzerinden bir kentlilik bilinci oluşturarak İstanbul ile edebiyat arasında birebir ilişki kurulmasını sağlayan Edebiyat Mevsimi (2. İstanbul Edebiyat Festivali) festivalinde, geniş katılımlı etkinliklerle edebiyatseverlerle edebiyatçılar bir araya geldi. /  2008 yılında başlayan Altın Yollar serüveni, Jules Verne’nin, Piri Reis’in ve Evliya Çelebi’nin izini sürerek Avrupa’nın İstanbul dahil 19 kentinde düzenlediği konserler, paneller, sergilerle Avrupa’ya İstanbul’un altın ayak izlerini bıraktı.

Sinema ve televizyon alanında belli bir kültürel birikime ve teknik donanıma sahip öğrenci adaylarını, kendi seslerini bulabilmeleri için, eğitime yönelik bir araya getirmeyi amaçlayan ve Türk sinemasının efsanevi yönetmeninin adını taşıyan Atıf Yılmaz Stüdyosu kuruldu. Sinema okulunda öğrencilerin kısa filmler ve atölye çalışmaları yapmalarını ve her öğrencinin bir bitirme filmi ve çekime hazır bir senaryoya sahip olması hedefleniyor. / İstanbul’da gerçekleşecek olan yerel ve uluslararası sergiler için talep edilen mekan ihtiyacını karşılamak Tophane’deki Antrepo 5 binası, Sanat Limanı adıyla İstanbul’un yeni kamusal sergi mekanı olarak hizmete sunuldu.

2010 yılı içinde, bugüne kadar çok sayıda uluslararası sergi, bienal ve festivale ev sahipliği yapan Sanat Limanı, bundan sonra da İstanbul için kalıcı nitelikte kamusal bir sergi merkezi modeli sunarak, yerli ve yabancı sanatçılar ve izleyiciler için bir bilgi, iletişim ve buluşma yeri olma işlevini taşıyacak. / İstanbul’un ilk çağdaş kent müzesi olarak Eylül ayında kapılarını İstanbullulara açan Adalar Müzesi, içeriğinden sunumuna, mekanları ve yerleşiminden, düzenlediği etkinliklere kadar ziyaretçileri için farklı bir deneyim sunuyor.

İstanbul’un kentsel ve kültürel miras eserlerini korumaya ve geleceğe taşınmasına yönelik olarak yürütülmekte olan restorasyon ve renovasyon çalışmaları kapsamında, Topkapı Sarayı Müzesi’nde 12 proje, Ayasofya Müzesi’nde 6 proje, Süleymaniye Külliyesi içinde yer alan Darüşşifa Binası’nın yer aldığı projeler kapsamında İstanbul’un ihtiyaç duyduğu yenileme çalışmalarına imza atıldı. / Mevcut eğitim sistemimizde geri planda kalmış olan kültür sanat derslerinin güçlendirilmesi ve zengin bir muhteva, uygulamalı bir nitelik kazandırılmasını hedefleyen 2010 Okullarda projesi, ulaştığı 1,5 milyon öğrencinin, geleceğin bilinçli kültür sanat üreticileri ve tüketicileri olması yolunda ilk adımları attı. /

Farklı kültürlerden, farklı ülkelerden dünya çapında kabul görmüş önemli çağdaş sanatçıların, İstanbul’da yaşamaları, İstanbul’da İstanbullu genç sanatçılar ile bir araya gelerek üretim yapmalarına sağlayan İstanbul’da Yaşıyor ve Çalışıyor projesinin çıktıları ‘İstanbul’un ilk kamusal çağdaş sanat koleksiyonu’ olarak tescillendi. / Kavacık’ta kurulu bulunan Türker İnanoğlu Vakfı Sinema, Tiyatro ve Televizyon Müzesi’nin ait olduğu Yeşilçam’daki yeni binasına taşınmasıyla, çağdaş müzecilik yaklaşımıyla, sergi salonu, kütüphane, bilgi-belge merkezi, kafeterya ve seminer salonu, film gösterileriyle birlikte sahne sanatlarının da sunulacağı bir salonu içerecek şekilde müzeleştirilmesi amaçlanıyor. /

 İstanbul’a yeni kültür ve sanat mekanları kazandırılması yolunda atılan bir diğer önemli adım olan Kadırga Sanat Üretim Merkezi, bir yandan genç çağdaş sanatçılarımızın, dünyaca ünlü sanatçılarla buluşma ve çalışma noktası olurken, diğer yandan  da varlığıyla bulunduğu semtin hayatına değer katıyor. / Türkiye ve Yunanistan’ın karşılıklı göç ve öncesi kültürel ve folklorik yaşam öğelerini korumak ve sergilemek amacıyla kurulan Türkiye’nin ilk göç temalı müzesi Mübadele Müzesi, gelecek kuşaklara aktarılacak çok değerli bir arşiv sergileme mekanı niteliği taşıyor. / İstanbul 1910-2010: Kent, Yapılı Çevre ve Mimarlık Kültürü Sergisi adıyla hayata geçirilen proje ile İstanbul Kent Müzesi’nin omurgası oluşturuluyor.

İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, proje kapsamında üretilen tüm sergi malzemelerinin, hayata geçirilmesi planlanan İstanbul Kent Müzesi’ne devredilmesine aracılık ediyor. / İstanbul’un Avrupa Kültür Başkentliği süresince ilk kez sanatseverlerle buluşan; dünyanın önde gelen operalarını İstanbul’un açıkhava sahnelerinde ev  sahipliği yapan İstanbul 1. Uluslararası Opera Festivali, udun en büyük ustalarından Yorgo Bacanos adına düzenlenen ve dünyanın önde gelen udilerini İstanbul’da buluşturarak müzikseverlere unutulmaz anlar yaşatan İstanbul Uluslararası Ud Festivali, dünyanın dört bir yanından gelen geleceğin yıldız dansçlarını İstanbul sahnesinde bir araya getiren İstanbul Uluslararası Bale Yarışması, 2008 yılında İstanbul, 2009 yılında Türkiye derken bu yıl Avrupa’yı kucaklayarak