İstanbul'un ahı tuttu... İngiltere ve Portekiz arasında vaka krizi

İngiltere hükümetinin Portekiz'i "seyahat için güvenli" anlamına gelen yeşil ülkeler listesinden çıkarması Avrupa'da deprem etkisi yarattı. Yeni kurallar gereği İngiltere vatandaşları zorunlu haller dışında Portekiz'e gidemeyecek, İngiltere'den Portekiz'e dönenler ise 10 gün karantinada kalacak.

Karara hem İngiltere vatandaşlarından hem de Portekiz hükümetinden tepkiler geldi. Portekiz Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada Londra hükümetinin kararı "akıl almaz" olarak nitelendirilerek, "Portekiz dikkatli ve kademeli açılma planını yürütmeye devam etmektedir. Burada yaşayanlar ya da bizi ziyaret edenler için belirlenmiş olan güvenlik kuralları açık ve nettir" ifadeleri kullanıldı.

Yaz tatili için Portekiz'i seçip rezervasyonlarını çoktan yaptırmış olan binlerce İngiliz de mağdur edilmekten şikayetçi. Hürriyet'ten Sevin Turan imzalı habere göre, turizm sektörü temsilcileri ve tur operatörleri ise alınan kararın Portekiz'in geneli için uygulanmasının "adaletsiz" olduğunu ve kendilerini zarara uğratacağını söyledi.

"HER ŞEYİ KİTABINA GÖRE YAPTIK"

Örneğin Guardian gazetesinin görüşlerini aktardığı Algarve Otel ve Turizm İşletmeleri Birliği Bakanı Eliderico Viegas, başkent Lizbon'da artan vaka sayılarının faturasının kendilerine kesildiğini belirterek, "Algarve arada gümbürtüye gidiyor. Bakarsanız, bölgemizdeki vaka sayısı güvenli kabul edilen seviyenin bile altında" diye konuştu.

Aynı gazeteye konuşan Portolu otel ve restoran işletmecileri de vakaların yoğunluğunun Lizbon çevresinde olduğunu ve haksız yere cezalandırıldıklarını düşünüyor. Otel yöneticisi Ingrid Koeck, "Burada vaka sayıları İngiltere'den bile geride. Kararın açıklandığı gün Porto'da bir tane bile Covid kaynaklı ölüm olmadı" dedi.

Kafe sahibi Francina Pinheiro da "Her şeyi kitabına göre yaptık. Her şeyi dezenfekte ettik, masa sayımızı azalttık. Hepsi yurt dışından gelecek misafirlerimizi ağırlayabilmek içindi. Ama ne oldu? Kapılar yüzümüze kapandı" ifadelerini kullandı.

TABLO OLDUKÇA İYİ GÖRÜNÜYORDU

Pinheiro'ya hak vermemek elde değil zira Portekiz günlük vaka sayılarının 16 binleri gördüğü Ekim-Nisan dönemindeki çifte sıçramanın ardından Covid-19'a karşı oldukça yol kat etti. Günlük vaka sayısı tablosunda Mayıs başı ortalamaları 370'a kadar geriledi. Ancak son iki haftada grafik hızla tersine döndü. İngiltere'nin seyahat kararının açıklandığı 3 Haziran Perşembe günü 769 yeni Covid-19 vakası kaydedildi.

Peki Portekiz'de neden günlük vaka sayıları 1 ay içinde yeniden iki katına çıktı? İronik ama bu soruya birçok kişi "İngilizler geldi, böyle oldu" cevabını veriyor. Uzun cevap için ise önce bir adım geri gidip Portekiz'in Covid-19'la mücadelesine en başından bakmak gerek.

AŞILAMA YAYGINLAŞTI, GEVŞEME BAŞLADI, DERKEN…

Portekiz, 10 milyonluk nüfusuyla Avrupa'nın küçük ülkelerinden. 6 Haziran itibarıyla ülkede görülen toplam vaka sayısı 852 binin biraz üzerinde. Hayatını kaybedenlerin sayısı ise 17 bin 32.

Aşılama konusunda da Avrupa ortalamalarına kıyasla pek fena bir performans sergilemeyen Portekiz'de toplam 6,6 milyon doz aşı uygulandı. Tüm aşıları tamamlananların yüzdesi ise nüfusun beşte birine ulaştı. Bütün bunların sonucunda ülkede Ocak ayında ilan edilen sıkı Covid-19 önlemleri büyük oranda gevşetildi ve Portekiz kapılarını uluslararası ziyaretçilere açtı.

ARTAN VAKALAR İNGİLİZ TARAFTARLARIN SUÇU MU?

Portekiz'in bugünkü tablosu, "Karşılaşmanın son dakikada İstanbul'dan Porto'ya taşınması, İstanbul için bir şans mı oldu?" sorusunu sorduruyor. Zira Portekizliler aniden artan vaka sayısının sebebinin maç nedeniyle ülkeye gelen binlerce İngiliz taraftarın taşıdığı Hindistan varyantı olduğunu düşünüyor.

Aslına bakılırsa Portekiz hükümetinden yapılan ilk açıklamalarda İngiltere'den gelen taraftarların, maç günü Portekiz'e inecekleri, otobüslerle stadyuma götürülecekleri ve maç biter bitmez de kimseyle görüşmeden ülkelerine geri dönecekleri bildirilmişti. Ancak maçın oynanmasına iki gün kala bu kısıtlamalar kaldırıldı.

Şehirde tur operatörü olarak hizmet veren Sergio Miranda, İngiliz taraftarlara uygulanacak kısıtlamalarla ilgili Guardian'a, "Öyle bir şey hiç olmadı, en baştan yalan söylediler" diye konuştu. "Taraftarların sokaklarda içki içip maskesiz gezmesi kadar bu da birçoğumuzun canını sıkıyor."

16 BİN 500 İNGİLİZ PORTO SOKAKLARINI DOLDURDU

Reuters'ın 29 Mayıs tarihli haberine göre, Cumartesi öğleden sonra itibarıyla taraftar dolu uçaklar her 5 dakikada bir Porto Havalimanı'na indi. Gün boyunca İngiltere'den 40 uçuş gelmesi bekleniyordu. İngiliz Telegraph gazetesi de göre toplam 16.500 İngiliz taraftarın maç için Porto'ya gittiğini yazdı.

Bunun sonucunda şehrin turistik bölgelerinden Douro Irmağı'nın kıyısındaki barlar, bir anda bağıra çağıra takımlarına tezahürat yapan İngilizlerle doldu. İngiliz taraftarların kollarında Covid-19 testlerinin negatif olduğuna işaret eden sarı bileklikler vardı belki ama hiçbirinin maskesi yoktu. Taraftarlar arasındaki ufak çatışmaları önlemek için görev yapan Portekiz polisi de kalabalık yerlerde maske takılması kuralını uygulamak için çaba göstermedi.

Portolu bir Twitter kullanıcısının paylaşımı durumu çok net bir biçimde özetliyordu: "Ben plaja gitsem maske takmadığım için ceza yiyebilirim ama bu canavarların kalabalık gruplar oluşturmalarına izin veriliyor. Üstelik şehrimi yerle bir edip bütün gün içiyorlar."

MAÇIN ERTESİ GÜNÜ UYARI YAPILDI

Bu tablo karşısında, maçın hemen ertesi günü Portekiz'in kuzey bölgesinden sorumlu sağlık kuruluşu ARS Norte, Porto'daki kutlamalara katılanları 14 gün boyunca ateş, öksürük, koku ve tat kaybı gibi Covid-19 semptomlarına karşı dikkatli olmaları ve başkalarıyla yakın mesafeden temas kurmamaları konusunda uyardı. Açıklamada, bölgedeki taraftarların büyük bir kısmının Covid-19 önlemlerine uymaması nedeniyle uyarının yapıldığı belirtilerek, "salgın durumunun izleneceği" ifade edildi.

Hatta maç için oğluyla birlikte Portekiz'e giden İngiliz siyasetçi Michael Gove'un temaslı olduğu ve bu nedenle Başbakan Boris Johnson'la yapacağı bir görüşmenin ertelendiği haberleri de İngiltere basınında yer aldı.

SPORTING ŞAMPİYON OLUNCA BAŞKENTİ COŞKU SARDI

Porto'da bunlar yaşanırken, başkent Lizbon'daki vaka sayılarının da başka bir futbol olayıyla bağlantılı olarak arttığına inanılıyor. Zira şehrin futbol takımı Sporting CP'nin 11 Mayıs tarihinde Boavista'yı 1-0 yenerek 19 yıllık şampiyonluk özlemine son vermesinin ardından sokaklara dökülen Portekizli taraftarların kutlama görüntüleri de İngilizleri pek aratmadı. Maske ve sosyal mesafe kurallarına uymayan Sporting taraftarları sokaklarda tezahüratlar edip şarkılar söyleyerek saatlerce eğlendi.

Bunun sonucunda başkentte iki haftalık süre zarfında vaka sayıları 10 binde 120'nin üzerine çıkınca şehir merkezinde alarm ilan edildi. Portekiz'in geneline bakıldığında Mayıs ayının ilk haftasıyla Haziran ayının ilk haftası kıyaslandığında, 7 günlük ortalamalarda yüzde 56'lık bir artış gözlemleniyor. Ülke genelindeki toplam vaka sayılarında ise 7 gün içinde yüzde 21'lik bir yükseliş yaşandı.

YÜZDE 5'İ HİNDİSTAN VARYANTI

Vaka sayılarının yanında varyantlar da kaygıya sebep oluyor. Portekiz Sağlık Enstitüsü'nün son olarak 28 Mayıs'ta açıkladığı verilere göre, ülkedeki vakaların yüzde 5'ini Hindistan varyantı olarak da bilinen Delta varyantı oluşturuyor. Bu da haftada 185 vakaya tekabül ediyor. Ancak gerçek sayının bunun 10 katı bile olabileceği öne sürülüyor. Ülkedeki vakaların diğer yüzde 5'lik kısmının ise Güney Afrika ve Brezilya varyantları olabileceğinden şüpheleniliyor. İngiliz taraftarların gelişinin bu yüzdelere etki edip etmediği ise henüz netleşmiş değil.

Bütün bunlara rağmen Portekiz kademeli normalleşme adımları atmaya devam ediyor. Başbakan Antonio Costa, geçtiğimiz hafta içi yaptığı açıklamada, 14 Haziran'dan sonra evden çalışma zorunluluğunun sona ereceğini, mağazalardaki açılış saati sınırının kaldırılacağını ve restoranların sabah 1'e kadar hizmet vereceğini açıkladı. Barlar ve gece kulüpleri ise kapalı kalmaya devam edecek.

Costa, vatandaşlara kamusal alanda maske kullanmanın da halen zorunlu olduğunu hatırlatarak, "Başkalarıyla aranıza mesafe koyamadığınız durumlarda pandeminin hala devam ettiğini unutmayın" dedi. Sağlık Bakanlığı yetkilileri ise 6 Haziran'dan itibaren 40 yaş ve üstünün 20 Haziran'dan itibaren de 30 yaş ve üstünün aşılanacağını, Ağustos ayında da sıranın 20-30 yaş grubuna geleceğini bildirdi.

"KİM BİLİR NE OLACAK"

Bütün bu çabalar yeniden yeşil listeye girip bir an önce turistlere kavuşabilmek için.

Ancak yeşile dönülse de artık çok geç olduğunu düşünenler de var. Porto'da yaşayan ve bir havayolu şirketinde kabin görevlisi olarak çalışan Jose Santos, "Portekiz'in İngiltere'nin yeşil listesine girmesi ve yazın da gelmesiyle, kendimizi en kötüsünün geçtiğine inandırmıştık. Ama şu an kim bilir ne olacak?" diye konuştu.