Belarus, Avrupa Birliği'nin (AB) yaptırımlarına karşı intikam almak için göçmenlere turist vizesi vererek ülkeye almak; oradan da yasa dışı şekilde sınırı geçmelerine yardımcı olmakla suçlanıyor. BBC, önce Suriye'den Irak'a geçen, oradan da yola çıkarak Belarus üzerinden Almanya'ya giden bir grubun yolculuğunu izledi.

Cep telefonu kamerası sağa ve sola dönüyor ancak kimse kıpırdamıyor. Yorulmuş yolcular ağaçların arasında bitkin halde yatıyor. Cemil başını ellerinin arasına almış; eşi Roşin de ona yaslanmış. Diğerleri neredeyse ölü gibi görünüyor. Öğleden sonra güneşin son ışıkları ağaçların arasından ormana giriyor, uzun ağaçlar dar ve doğal bir hapishane oluşturuyor. Yolcular, sabah 4'ten beri yürüyor.

Soğuktan uyuştular ancak ateş yakmaya cesaret edemezler

Cemil'in kuzeni İdris "Canımız çıktı, tam anlamıyla canımız çıktı" diyor sessizce. Suriyeli bu grup, sık çalılıkların arasından bin bir güçlükle geçip pis kokulu bataklıklara gire çıka buraya ulaştı. Şimdiden bir kaçakçıyla olan randevularını kaçırdılar ve yiyecek yemekleriyle suları tükendi.

Soğuktan uyuştular ancak ateş yakmaya cesaret edemezler. Belarus'tan Polonya'ya geçtiler, yani nihayet bir AB ülkesindeler. Ancak hâlâ güvende değiller. Belarus tarafından Polonya, Litvanya ve Letonya'ya geçmeleri teşvik edilen binlercesi, yakalandıklarında gözaltı merkezlerine yerleştirildi. En az yedi kaçak göçmen de bu ormanda soğuktan öldü.

Avrupa'ya göç etme sebepleri milyonlarca göçmeninkilerle aynı

İdris ve arkadaşlarını Eylül başında Kuzey Irak'tan ayrıldıklarından beri izliyoruz. İdris, her bir adımda telefonuyla çektiği fotoğraf ve videoları bizimle paylaşıyor ve bizi gelişmelerden haberdar ediyor.

Tümü 20'li yaşlarında Suriyelilerden oluşan grup, Avrupa'ya daha iyi bir hayat için ulaşmaya çalışıyor. Hepsi Kobanili. Geldikleri yerde 2014'te IŞİD ve Kürt savaşçılar arasında şiddetli çatışmalar yaşanmıştı. Avrupa'ya göç etme sebepleri milyonlarca göçmeninkilerle aynı: Vatanlarında güvenlik ve istikrar olmaması, tutuklanma ve işkence görme korkusu, işsizlik... Ama gidiş yolları çok farklı.

Alexander Lukaşenko yeni ve daha güvenli bir yol önermeseydi... 

İdris, Belarus'un otokrat lideri Alexander Lukaşenko yeni ve daha güvenli bir yol önermeseydi, Suriye'den ayrılıp Avrupa'ya gitmeye cesaret edemeyeceğini itiraf ediyor: "Belarus'un AB ile devam eden bir sürtüşmesi var. Belarus devlet başkanı da bu yüzden AB ülkeleriyle olan sınırını açmaya karar verdi."

İdris, Lukaşenko bu yılın başında AB'yi "Göçmenlerin ve uyuşturucu kaçakçılarının AB üye ülkelerine geçişlerini artık durdurmayacağım" diye tehdit edişini ve sonrasında yaşananları takip etmiş.

Belaruslu lider, 2020'deki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası protestolara müdahale ettiği, muhalifleri hapse attığı ve son olarak bir RyanAir uçağını muhalif bir gazeteciyi taşıdığı için zorla indirdiği gerekçesiyle ardı ardına gelen AB yaptırımlarına tepkiliydi.

Turistler için vize süreçlerini kolaylaştırmaya hazır olduklarını söylediler

Litvanya'daki yetkililer, göçmenlerle ilgili işaretlerin Mart ayından bu yana geldiğini söylüyor. BBC'ye konuşan Litvanya İçişleri Bakan Yardımcısı Kestutis Lancinskas, "Irak'tan gelecek turistler için vize süreçlerini kolaylaştırmaya hazır olduklarını söyledikleri anda aslında bunun mesajı verilmişti" diyor.

Artık Akdeniz üzerinden zorlu ve tehlikeli bir bot yolculuğuna çıkmaktansa, göçmenler Belarus'a uçakla giderek oradan arabayla sınıra ulaşıyor. Sınırdan da kolaylıkla AB üyesi olan Polonya, Litvanya veya Letonya'ya geçiş yapıyor.

Sadece Temmuz ve Ağustos aylarında Litvanya, 2020'nin toplamında olandan 50 kat fazla göçmen kayda geçirdi. İdris de, "Bu rota elbette ki Türkiye ve Kuzey Afrika üzerinden gitmeye göre çok daha kolay" diyor.

Aile, Avrupa'da yeniden bir araya gelmeyi planlıyor

İdris ve arkadaşları, 25 Eylül'de Irak'ın kuzeyindeki Erbil'den yola çıktı. Bir süredir Erbil'de çalışan İdris'in eşi ve ikiz bebekleri Kobani'de kaldı. Şimdi aile, Avrupa'da yeniden bir araya gelmeyi planlıyor. Aile, 10 yıldan uzun süredir devam eden savaştan en fazla etkilenen kuşaktan. İdris, bir süre de yine ailesinden ayrı olarak Türkiye'de göçmen olarak yaşadı:

"Bu çok uzun hikaye, birçok şeyden pişmanım. Ama hiçbir şey bizim kontrolümüzde değil. Artık bizim için Suriye'de bir gelecek yok." İdris'in gönderdiği ilk videolardan biri Erbil Havalimanı'nda çekilmiş. Hem o hem de arkadaşları, yolculuğa çıkacakları için çok heyecanlı. Biletleri ve Belarus için alınmış yedi günlük turist vizeleri hazır.

O ana kadar sürecin çok kolay ilerlediğini söylüyor. Ne kadar kolay olduğunu görmek için biz de Erbil'e giderek sürece dahil olan insanlarla görüşüyoruz. Erbil, özerk Kürt bölgesinin başkenti. 1,5 milyondan fazla kişinin yaşadığı şehirde, yüz binlerce Suriyeli göçmenle birlikte Irak'ın farklı bölgelerinden göç etmiş olanlar da yaşıyor.

Birçokları için Erbil, aynı zamanda Avrupa yolculuklarının başladığı yer

Birçok seyahat acentesi var. Bu acentelerin gerçekte ne iş yaptığı dilden dile yayılmış durumda. Facebook'ta ve online konuşma gruplarında bununla ilgili ipuçları veriliyor. Bu acentelerden birinde çalışan bir görevli, elindeki Suriye pasaportlarını göstererek bize süreci anlatıyor.

Gerçek adını -her ne kadar yaptığı iş yasa dışı olmasa da- saklamamızı ve ona Murad dememizi istiyor. Murat, vizeleri ve Erbil'den Belarus'un başkenti Minsk'e uçak biletlerini ayarlıyor. Yazın Lukaşenko'nun AB'yi göçmenlerle tehdit eden açıklamaları sonrası Murad, Belarus'taki arkadaşlarını arayarak yeni vize uygulaması hakkında bilgi almış:

"Bana, tam da tahmin ettiğim gibi artık bu işin daha kolay olduğunu söylediler. 2015'te Türkiye ile yaşanan sürecin aynısı olacağını biliyordum." 2015'te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da AB ile bazı anlaşmazlıklar yaşıyordu. O dönem yüz binlerce göçmenin ülkesi üzerinden Avrupa'ya geçişine izin verdi. AB ile 6 milyar dolar hibe alacağı göç anlaşmasını imzalayana kadar da geçişler sürmüştü.

Belarus'taki seyahat acenteleri elektronik davetiye gönderiyor 

Şimdi de Minsk üzerinden Avrupa'ya güvenli geçiş yolları arayan göçmenlere, Belarus'taki seyahat acenteleri elektronik davetiye gönderiyor. Böylece göçmenler rahatlıkla Minsk'e giden uçaklara binebiliyor. Ancak bir dönem illegal iş yapan aracıların sahte davetiyelerle para kazandığı fark edildikten sonra kurallar değişti. Artık göçmenler, pasaportlarında gerçek bir mühür olmadan uçak bileti rezervasyonu yapamıyor. Mühür basmak da hiç zor değil.

Asıl zor olan, mühür ve uçak bileti halledildikten sonra bir kaçakçı bulmak. İşte burada büyük miktarda para da yatırmak gerekiyor. Murad, kaçakçılarla çalışmadığını; müşterilerine, Minsk'e ulaştıktan sonra bir kaçakçı bulmalarını tavsiye ettiğini söylüyor. Çünkü kaçakçılarla doğrudan görüşmek hem daha güvenli, hem daha uygun fiyata geliyor.

Ancak bizim buluşmak için sözleştiğimiz bir kaçakçı, belirlediğimiz saatte Murad'ın ofisinin önüne geldiğinde bu iki adamın birbirini tanıdığını anlıyoruz. Gerçek adının kullanılmasını istemeyen, Civan adını kullanacağımız kaçakçı, yıllardır bu işi yapıyor. ÖYle ki 2015'te Türkiye ile Yunanistan arasında birçok göçmenin geçişini de o ayarlamış:

Fiyatlar 9 bin ile 12 bin arası değişiyor 

"Eğer bir kaçakçıyla çalışmak istiyorsanız, parayı gözden çıkaracaksınız. Fiyatlar 9 bin ile 12 bin arası değişiyor. Sonuçta öngörülemez bir yolculuk. "Yabancı bir ülkede bilmediğiniz ormanlık alanlardan geçeceksiniz. Hırsızlar o yolda sizin paranızı çalmak için bekliyor. Mafya sizi takip ediyor. Başıboş dolaşan vahşi hayvanlar, geçilecek derin nehirler ve bataklıklar var. GPS kullansanız bile bir bilinmeze gidiyorsunuz."

Civan'a Belarus'taki yetkilileri sorduğumuzda, "Bu işi onlar kolaylaştırıyor. İnsanlara yardım ediyorlar." İdris ve arkadaşları da Belarus'un başkenti Minsk'e ulaştığında, havalimanının aynı yöntemle Avrupa'ya geçmeye çalışan göçmenlerle dolup taştığını gördü. İdris'in oradan bize gönderdiği fotoğraflarda da havalimanının gelen yolcu bölümünün kalabalık olduğunu; yolcuların yerlerde işlemlerinin yapılmasını beklediği görülüyor.

Ağustos ayında, Irak Havayolları AB'den gelen baskılara dayanamayarak Bağdat'tan Minsk'e giden direkt uçuşları kaldırdı. Ancak göçmenler İstanbul, Dubai ve Şam üzerinden Minsk'e uçakla gitmeye devam ediyor. İdris ve arkadaşları da Erbil'den Dubai aktarmalı olarak Minsk'e gitti.

Bazıları otelde, bazıları bir yeraltı geçidinde uyku tulumlarında uyuyor

Bu şekilde ülkeye ulaşan birçokları gibi, İdris ve arkadaşları da Minsk'teki Sputnik Hotel'de yer ayırtmış. Bunu yapamayacak durumda olanlar ise, sosyal medyaya yansıyan görüntülere göre, yakınlardaki bir yer altı geçidinde uyku tulumlarında uyuyor.

İdris'e Minsk'teyken telefonla ulaştığımda, kendilerini önce Polonya sınırına, oradan da Almanya'ya geçirecek kaçakçılarla görüşmeye başladıklarını söyledi. Ancak yola ne zaman çıkacakları belli değildi ve önlerinde birçok zorluk vardı:

Sınırları yasa dışı şekilde geçiyoruz 

"Sınırları yasa dışı şekilde geçiyoruz. Ne olacağını bilmiyoruz. Kimseye güvenemeyiz, kendi kaçakçımıza bile." Erbil'den Minsk'e yolculuk 5 bin dolar tutmuştu. Bunlara turist vizesi, otel ve uçak bileti masrafları dahil... Şimdi de kaçakçılarla en uygun fiyata anlaşmanın yollarını arıyorlardı.

Bir gün sonra yeniden konuştuğumuzda bir adım geridelerdi. Polonya sınırını geçmek üzere anlaştıkları kaçakçıyla buluşmaya geç kalmışlardı. Sınırda kaçakçıyı yola çıkmadan yakalayamayınca, sınıra yakın bir başka otelde kaldılar. Giderler artıyordu. Grup, kaçakçıyı yakalamak için Minsk'ten iki özel araç tutmuştu, bu da kişi başı 400 Dolar tutmuştu.

Devamı: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59009672